site analysis
Του πρωτ. Ιωάννου Κ. Ιωάννου
Με την ευκαιρία της Δεσποτικής εορτής της Υπαπαντής του Κυρίου, θα ασχοληθούμε στο άρθρο αυτό, με την ιερή και ευλογημένη πράξη του σαραντισμού του βρέφους και της μητέρας του.
Θα διερευνήσουμε μερικές από τις πτυχές του και θα εμβαθύνουμε λίγο στο νόημά του, ξεκαθαρίζοντας τη λειτουργική αυτή τελετή της Εκκλησίας από τυχόν λανθασμένες αντιλήψεις, προκαταλήψεις και παρανοήσεις.
Το Ιερό Ευχολόγιο της Εκκλησίας περιλαμβάνει, όπως είναι γνωστό, ευχές για το βρέφος και τη μητέρα κατά την πρώτη μέρα της γέννησης, ενώ ευλογεί το νεογέννητο την όγδοη μέρα στον ιερό ναό μπροστά στην εικόνα της Κεχαριτωμένης, με την ευχή της ονοματοδοσίας. Εκεί ο ιερέας παρακαλεί τον Κύριον, να μείνει «ἀνεξάρνητον τὸ ὀνομὰ Τοῦ τὸ ἅγιον ἒπ’ αὐτὸν/ὴν».
Πρόκειται για τις προβαπτισματικές πράξεις, που αφορούν την προοδευτική πορεία του βρέφους προς το Άγιο Βάπτισμα. Λέγοντας «σαραντισμό», εννοούμε ότι η μητέρα προσφέρει το νεογέννητο στον ναό και αυτό προς δόξαν του Τριαδικού Θεού.
Η πράξη αυτή είναι αρχαιότατη και έχει τις ρίζες της στον Μωσαϊκό νόμο. Σύμφωνα λοιπόν με τον νόμο αυτό, σαράντα μέρες από τη γέννηση του Θεανθρώπου, προσεφέρθη ο Κύριος στο ιερό από την Παναγία μητέρα του, και υπεδέχθη Αυτόν ο πρεσβύτης Συμεών.
Κατά τη διάταξη του Μωσαϊκού νόμου «πᾶν ἄρσεν πρωτότοκον ἔσται ἀφιερωμένον τῷ Θεῶ, καὶ τὴν εἰς τοῦτο νενομισμένην θυσίαν προσενέγκη ζεῦγος τρυγόνων, ἢ δυὸ νεοσσοὺς περιστερῶν».
Δηλαδή, κάθε πρωτότοκο αρσενικό παιδί ήταν αφιερωμένο στον Θεό και για τον λόγο αυτό γινόταν μία συγκεκριμένη τελετή στον ναό, που περιλάμβανε και προσφορά δύο τρυγόνων ή περιστεριών.
Λαβών δε ο πρεσβύτης Συμεών τον Κύριο της δόξης στα χέρια του είπε το: «Νῦν ἀπολύεις τὸν δουλόν σου, Δέσποτα, κατὰ τὸ ρῆμα σου ἐν εἰρήνη ...».Τώρα, δηλαδή, Κύριε, ας πεθάνω, αφού είδα τον Σωτήρα του κόσμου. Διότι αυτό περίμενε χρόνια ο δίκαιος Συμεών, να δει με τους οφθαλμούς του τον Κύριο και Θεό του. Και πλέον ευτυχισμένος, μπορούσε να αναχωρήσει για τις αγκάλες του Θεού.
Κάθε νέα μητέρα λοιπόν, με πρότυπο την Παναγία, κρατώντας το νεογέννητο στην αγκαλιά της, ανεβαίνει τα σκαλιά της Εκκλησίας για δύο βασικά λόγους: Πρώτα, για να εισάγει το βρέφος στον ναό, ώστε αυτό να μπορεί στη συνέχεια να βαπτισθεί και να συμμετέχει στην εν Χριστώ λατρευτική ζωή και μετά για να διαβαστούν και σ’ αυτήν οι ευχές του σαραντισμού, που αναφέρονται στον καθαρισμό της γυναίκας.
Όσον αφορά το βρέφος, ο ιερέας μετά την ανάγνωση των ευχών, ως άλλος Συμεών θα το πάρει στην αγκαλιά του, θα το εισάγει στον ναό σχηματίζοντας τρεις φορές το σημείο του Σταυρού, προ των πυλών του ναού, στο μέσον του ναού, και προ των πυλών του θυσιαστηρίου, λέγοντας τη φράση: «Ἐκκλησιάζεται ὁ/ἡ δοῦλος/η του Θεοῦ εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμὴν».
Εδώ οι γονείς, με πολλή ευλάβεια προσφέρουν τα παιδιά τους στον Θεό, εναποθέτοντάς τα στην αγάπη, τη στοργή και τη θαλπωρή του Ουράνιου Πατέρα. Θα λέγαμε ότι, κατά κύριο λόγο ο «σαραντισμός» αφορά το παιδί, αφού και το μεγαλύτερο μέρος από τις τέσσερις ευχές και η φράση: «Ἐκκλησιάζεται ὁ δοῦλος...», αφορούν την προσαγωγή και την είσοδο του βρέφους στον ναό, «κατά μίμησιν Κυρίου», καθώς και την προετοιμασία του «ἐν καιρω εὐθέτω» να αξιωθεί του Αγίου Βαπτίσματος. Άρα, το βρέφος είναι που «σαραντίζει» και όχι η μητέρα. Η μητέρα συνοδεύει το βρέφος και ευλογείται μαζί με αυτό.
Η μητέρα τώρα, συνοδεύει το παιδί και ευλογείται υπό του ιερέως, για να εισέλθει πλέον στον ιερό ναό και να καταξιωθεί της μεταλήψεως του Τιμίου Σώματος και Αίματος του Χριστού. Οι γονείς μόλις έχουν επιτελέσει την πιο ιερή αποστολή, την τεκνογονία.
Εδώ να τονίσουμε πως η ευχή αναφέρει και τους δύο γονείς και είναι λάθος να παρουσιάζεται μόνο η μητέρα. Μαζί έχουν γίνει συνδημιουργοί του Θεού. Έφεραν μία νέα ζωή στον κόσμο. Δεν είναι, ούτε αμαρτωλοί, ούτε ακάθαρτοι για την πράξη τους αυτή. Αυτά είναι Εβραϊκά κατάλοιπα και αντιλήψεις, που δεν έχουν, πιστεύω, θέση στην Εκκλησία της χάριτος του Χριστού. Η γυναίκα δεν είναι τιμωρημένη να παραμείνει στο σπίτι και εκτός Εκκλησίας, επειδή έφερε στον κόσμο μία νέα ύπαρξη.
Πολύ απλά, υπάρχει ανάγκη μετά από τον τοκετό, να επανέλθει το σώμα εις την «προτέραν κατάστασιν», να επουλωθούν οι σπλαχνικές ενοχλήσεις, αλλά και να βρίσκεται η μητέρα συνεχώς με το βρέφος. Για τον λόγο αυτό η αγία και φιλεύσπλαχνος Εκκλησία, κατά κάποιο τρόπο παρέχει μία άδεια, μία ευλογία στη λεχώνα γυναίκα, να παραμείνει εκτός Εκκλησίας και κατ’ επέκταση να μην κοινωνήσει των αχράντων μυστηρίων, για το εύλογο διάστημα των σαράντα ημερών. Τώρα, με τον σαραντισμό του παιδιού, καλείται όπως: «ἀξιωθεῖσα εἰσελθεῖν ἐν τῷ Ἁγίω ναῶ, δοξάσει σὺν ἡμίν, τὸ πανάγιον ὄνομά σου...».
Για όλους τους πιο πάνω λόγους πρέπει επίσης να πούμε ότι, όταν σε μία γυναίκα συμβεί πρόωρη διακοπή της εγκυμοσύνης, δεν διαβάζεται σ’ αυτήν η ακολουθία του σαραντισμού, αλλά η ανάλογη ευχή που παρηγορεί και ενδυναμώνει τη γυναίκα: «τους πόνους θεράπευσον, ρώσιν και ευρωστίαν τω σώματι συν τη ψυχή αυτής, φιλάνθρωπε, δώρησαι...», «ἀνάστησον αὐτὴν ἀπὸ τῆς κλίνης, ἧς περικεῖται...» και τούτο όχι στις σαράντα μέρες, αλλά εάν είναι δυνατόν, από την πρώτη κιόλας ημέρα.
Εδώ θα πρέπει να αναφερθούμε και σε κάποιες δεισιδαιμονίες, που δυστυχώς επικρατούν σε κάποιες περιοχές της Κύπρου και καλό θα ήταν να εκλείψουν.
Πρόκειται για κάποια "φυλακτά", που βλέπουμε να συνοδεύουν το βρέφος, ακόμα και όταν προσφέρεται στην Εκκλησία για τον σαραντισμό.
Οι ματόπετρες, τα πέταλα, η ένδυση με ανάποδα ρουχαλάκια, για να προστατευτεί τάχα το βρέφος από το κακό, είναι άσχημες συνήθειες, βαθιά όμως ριζωμένες στη συνείδηση του λαού.
Τα φαινόμενα αυτά δείχνουν περισσότερο αμάθεια και δυσπιστία. Καλό είναι οι γονείς να συμβουλεύονται τους πνευματικούς τους για τέτοια θέματα και να εμπιστεύονται τον Χριστό, την Παναγία και τους Αγίους της Εκκλησίας, ιδιαίτερα τους προστάτες Αγίους των παιδιών, την Αγία Μαρίνα, τον Άγιο Στυλιανό κ.λπ. Ευλογημένη συνήθεια είναι η τέλεση μικρού αγιασμού, με την επιστροφή της μητέρας και του νεογέννητου στο σπίτι, όπου διαβάζονται ειδικές ευχές: «σκέπασον αὐτὴν ὕπο τὴν σκέπην τῶν πτερύγων σου...» και « τὸ κυηθὲν νήπιον διατήρησον ἀπὸ πάσης φαρμακείας, χαλεπότητος, ἀπὸ πνευμάτων πονηρῶν...» κ.λπ.
Καταληκτικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι κατά την τελετή του σαραντισμού το βρέφος, κατά μίμηση και προτύπωση της Υπαπαντής του Σωτήρος Χριστού, αφιερώνεται και προσφέρεται για να αγιαστεί στον ναό, ενώ η μάνα Εκκλησία υποδέχεται στις αγκάλες της και τη μητέρα - που συμβολίζει την Παναγία- και την επαναφέρει με τον τρόπο αυτό στη συμμετοχή στα άγια και ιερά μυστήριά της.
Δημοσιεύθηκε στὸ περιοδικὸ Παράκληση. Διμηνιαία Ἔκδοσις
Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ, τεῦχος 64
ΠΗΓΗ.www.Romfea.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου